Chính phủ đề xuất kéo dài giải ngân chương trình phục hồi kinh tế

Vấn đề này được Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nêu trong báo cáo tình hình thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Nội dung này được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến chiều 12/10.

Đề xuất tăng nguồn vốn cho vay hỗ trợ tạo việc làm

Báo cáo tình hình thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, việc thực hiện các chính sách hỗ trợ người dân và doanh nghiệp đạt kết quả đáng ghi nhận. Tính đến hết tháng 8/2023, giải ngân các chính sách hỗ trợ đạt khoảng 94,7 nghìn tỷ đồng. Một số chính sách miễn giảm thuế, phí, lệ phí có kết quả thực hiện cao, góp phần giảm bớt khó khăn cho người dân, doanh nghiệp, hỗ trợ nền kinh tế phục hồi và đã được Quốc hội cho phép tiếp tục thực hiện trong năm 2023.

Tuy nhiên, Chính phủ nhìn nhận, đến thời điểm hiện tại, một số chính sách hỗ trợ đã hết thời hạn thực hiện hoặc sử dụng hết nguồn lực được bố trí nhưng vẫn còn nhu cầu bổ sung nguồn lực, một số chính sách có nguồn lực lớn nhưng kết quả thực hiện còn hạn chế, chưa đạt yêu cầu đề ra. 

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng

Giải ngân kế hoạch vốn đầu tư phát triển của Chương trình còn chậm, ước giải ngân kế hoạch vốn năm 2023 của Chương trình cho các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình đến ngày 31/8/2023 chỉ đạt 33.840 tỷ đồng, tương đương 19,3% kế hoạch vốn được Thủ tướng Chính phủ giao chi tiết (175.217,783 tỷ đồng) trong khi thời gian còn lại để thực hiện Chương trình chỉ còn khoảng 4 tháng (đến hết năm 2023), có khả năng không thực hiện được các mục tiêu đã đề ra.

Để phát huy tối đa hiệu quả nguồn lực đã được Quốc hội thông qua, Chính phủ trình UBTVQH xem xét, quyết định giảm 16.100 tỷ đồng kế hoạch vốn bố trí để thực hiện 4 chính sách cho vay ưu đãi. Trong đó, giảm 6.000 tỷ đồng kế hoạch vốn thực hiện chính sách cho vay nhà ở chính sách xã hội; giảm 2.160 tỷ đồng kế hoạch vốn thực hiện chính sách cho vay học sinh, sinh viên mua máy tính và thiết bị học tập trực tuyến; giảm 6.700 tỷ đồng kế hoạch vốn thực hiện cho vay phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; giảm 1.240 tỷ đồng cho vay các cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học ngoài công lập.

Đồng thời, tăng 16.100 tỷ đồng kế hoạch vốn bố trí để thực hiện chính sách cho vay hỗ trợ tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm, nâng tổng số kế hoạch vốn bố trí để thực hiện chính sách này là 26.100 tỷ đồng. Tổng số vốn thực hiện các chính sách cho vay ưu đãi thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội vẫn giữ nguyên theo hạn mức được Quốc hội cho phép (38.400 tỷ đồng).

Chính phủ cũng đề xuất giảm toàn bộ số vốn của Chương trình đã bố trí cho Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội để thực hiện 5 dự án là 950 tỷ đồng và cho phép không thực hiện các dự án này. Đồng thời giảm số vốn của Chương trình đã bố trí cho Bộ Giáo dục và Đào tạo là 271,028 tỷ đồng của 2 dự án.

Chính phủ trình UBTVQH xem xét, quyết nghị một số nội dung theo thẩm quyền quy định tại khoản 6 Điều 6 Nghị quyết số 43/2022/QH15 đối với một số vấn đề cấp bách, cần triển khai ngay.

Cùng với đó, cho ý kiến để Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định đối với một số nội dung khác, trong đó có cho phép tiếp tục triển khai chính sách hỗ trợ lãi suất 2% cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh như đã được Quốc hội quyết nghị tại Nghị quyết số 43/2022/QH15; cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn của Chương trình đến hết năm 2025. 

Chậm triển khai làm giảm ý nghĩa Chương trình

Nhìn lại giá trị của Nghị quyết số 43/2022/QH15, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, việc ban hành nghị quyết này công phu và kỳ công với nỗ lực của Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan đã đầu tư dành nhiều thời gian, tổ chức nhiều tọa đàm, diễn đàn để nghiên cứu các chính sách. Dự thảo Nghị quyết khi trình Quốc hội đã đạt được đồng thuận thống nhất cao. 

Kết quả thực hiện đã cho thấy Nghị quyết được ban hành một cách đúng đắn, kịp thời. Qua nghị quyết đã bổ sung lượng vốn lớn cho nền kinh tế góp phần phục hồi nhanh kinh tế - xã hội sau đại dịch. Do đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị đánh giá thêm tác động, ý nghĩa của nghị quyết.

Chủ tịch Quốc hội phát biểu tại phiên họp

Cơ bản đồng tình với các kiến nghị của Chính phủ và Ủy ban Kinh tế, Chủ tịch Quốc hội lưu ý thêm đối với một số nội dung. Trong đó, về triển khai hỗ trợ lãi suất 2%, Chủ tịch Quốc hội cho biết thực tế tại Hậu Giang triển khai rất tốt nội dung này và có kiến nghị tiếp tục tăng cường thực hiện chính sách này. Do đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục triển khai chính sách này từ nay đến cuối năm. Trường hợp việc thực hiện quá khó khăn thì nhất trí không thực hiện nữa.

Về kéo dài thời gian thực hiện giải ngân kế hoạch vốn đầu tư phát triển, theo Chủ tịch Quốc hội, để thúc đẩy việc giải ngân thực hiện nghiêm Nghị quyết của Quốc hội thì có thể tính thêm phương án cho kéo dài đến hết 2024 và tại kỳ họp cuối năm Quốc hội sẽ cho ý kiến tiếp.

Ghi nhận nhiều kết quả thực hiện các gói hỗ trợ của chính sách tài khóa, song qua thẩm tra tình hình thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15, Thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội đánh giá, đa số các gói hỗ trợ thuộc chính sách tài khóa giải ngân chậm, có trường hợp rất chậm như hỗ trợ lãi suất (2%/năm) tối đa 40 nghìn tỷ đồng thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại giải ngân chỉ đạt 1,95% kế hoạch, giải ngân vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng của Chương trình đạt khoảng 19,3%; cho vay cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học ngoài công lập đạt 10,9%; cho vay vùng dân tộc thiểu số và miền núi đạt 19,85%. 

“Có gói hỗ trợ kinh phí tồn dư nhiều, thời gian kết thúc chính sách đã lâu, nhưng Chính phủ chậm đề xuất phương án xử lý như chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động trong khi nhiều chính sách xã hội khác có nhu cầu nhưng thiếu kinh phí hoặc có kinh phí hạn chế, gây lãng phí nguồn lực ngân sách nhà nước” - Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nói.

Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đậu Anh Tuấn cũng nhìn nhận cho rằng, tốc độ phản ứng chính sách rất nhanh, tuy nhiên, quá trình thực hiện chính sách lại chậm hơn, chưa đồng tốc với việc ban hành chính sách. Một số văn bản quy phạm pháp luật được ban hành nhanh, có hiệu lực sớm. Tuy nhiên, cũng có những chính sách bị triển khai muộn, chưa đồng đều giữa ban hành và thực hiện, cũng chưa có sự phối hợp nhịp nhàng, đồng đều giữa các cơ quan triển khai.

Ông Đậu Anh Tuấn cho rằng, tính thời điểm là rất quan trọng đối với Chương trình hỗ trợ phục hồi kinh tế xã hội, nhất là chính sách an sinh xã hội. Nếu thực hiện chậm thì chính sách sẽ không còn phát huy được hiệu quả, ý nghĩa như ban đầu. Tiêu biểu là chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà, mục tiêu là để khuyến khích lực lượng công nhân quay trở lại lao động, tuy nhiên do thực hiện chậm nên hiệu quả chưa được như ý. Một ví dụ khác là chương trình “Sóng và Máy tính cho em”, nếu không thực hiện kịp thời thì học sinh đã quay trở lại học tập trực tiếp bình thường, chương trình không phát huy được hiệu quả tức thời, trong thời điểm quan trọng nhất. 

Cũng theo ông Đậu Anh Tuấn, có những chính sách, mức độ nhận biết và mức độ thụ hưởng của doanh nghiệp rất cao, nhưng ngược lại, có những chính sách thì mức độ thụ hưởng ít hơn. Đây là kinh nghiệm trong thiết kế các chương trình trong thời gian tới, để đảm bảo các doanh nghiệp, đối tượng thụ hưởng có thể dễ dàng tiếp cận với chính sách. 

Đại diện VCCI kiến nghị tiếp tục triển khai một số chính sách để tiếp tục kích cầu, hỗ trợ cho cộng đồng doanh nghiệp, hoặc điều chuyển một số chương trình để có nguồn lực cho các doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi xanh, góp phần giúp doanh nghiệp dễ dàng hơn trong tiếp cận thị trường quốc tế./.

Kim Thanh